Kiedy planujesz podjąć działanie, możesz doświadczyć momentu zatrzymania. Myślisz wtedy „Czuję, że nie mogę ruszyć” albo „Muszę to zrobić, ale nie mogę się zebrać”. Taki stan może oznaczać, że Twoja energia psychiczna jest równomiernie rozłożona między powinnościami a pragnieniami. I popychają Cię one w różnych kierunkach. Jak zacząć działać w takiej sytuacji? Rozwiązaniem może być próba pogodzenia wszystkiego, co dla Ciebie ważne.
Zrozum swoje przekonania
Przymus może pochodzić z Twoich przekonań, albo wartości, którymi się kierujesz. W Analizie Transakcyjnej stan Ja, w którym przechowywane są wartości i przekonania, nazywamy Rodzicem. I kiedy planujesz jakieś działanie, mogą Cię zatrzymać przekonania. Na przykład, że: „Musi być zrobione perfekcyjnie – za pierwszym razem”, „Musi być od razu sukces”, „Musisz to zrobić sam – i nie wolno Ci sięgać po pomoc” albo „To nie będzie łatwe – bo na sukces trzeba ciężko pracować”. W efekcie zwlekasz z podjęciem działania, przygotowując się w nieskończoność. Albo podejmujesz się zadań ponad siły, nie biorąc pod uwagę, że możesz poprosić innych o pomoc. Zrozumienie swoich przekonań i wartości jest pierwszym krokiem do ich dopasowania do planów działania. Może się okazać, że niektóre już nie są dla Ciebie ważne, ale używasz ich bezwiednie, a niektóre możesz zmodyfikować.
Zauważ swoje pragnienia
Twoje pragnienia pochodzą ze stanu Ja Dziecko. W Stanie Ja Dziecko pragniesz, czujesz, potrzebujesz i chcesz, żeby Twoje potrzeby były zaspokojone. Kiedy masz problem z podjęciem działania, może to dziać się dlatego, że Twoje Dziecko myśli „Chcę, żeby to było ciekawe”, „Chcę odpocząć”, „Chcę być z innymi” albo „Chcę pomocy”. I masz problem z rozpoczęciem działań, bo w głębi serca uważasz je za nudne, trudne. Albo wbrew Twoim preferencjom, bo musisz je wykonywać w samotności – a lubisz towarzystwo.
Negocjowanie między pragnieniami i powinnościami
Twoje niepodejmowanie działania może przybierać różne formy, dzięki którym będziesz się skutecznie sabotować. Co więc zrobić, aby zacząć działać? Rozwiązaniem jest uruchomienie stanu Ja Dorosły. W tym stanie Ja:
- podejmujesz decyzję, co konkretnie zrobisz tu i teraz
- uwzględniając przekonania i wartości swojego stanu Ja Rodzic
- oraz pragnienia ze swojego stanu Ja Dziecko
W stanie Ja Dorosły kierujesz się też zasadą rzeczywistości i sprawdzasz, czy Twój plan działa. A jeśli nie działa, po prostu wprowadzasz zmiany.
Jak ZACZĄĆ DZIAŁAĆ – PRZYKŁAD AgnieszkI
Agnieszka, z którą pracowałam jakiś czas temu, miała problem z rozpoczęciem nauki języka greckiego. Okazało się, że Agnieszka uważała, że nauka musi wiązać się z wysiłkiem i ciężką pracą (co było przekonaniem z jej stanu Ja Rodzic). Wyobrażała sobie też naukę jako przerabianie ćwiczeń gramatycznych, co wydawało się strasznie nudne (i budziło opór stanu Ja Dziecko). A dodatkowo, nie ustaliła konkretnych ram i planu działania (czym powinien zająć się stan Ja Dorosły).
Aby wypracować skuteczny plan działania, zaczęłyśmy od zrozumienia, jaką wartość realizuje nauka języka. Okazało się, że tą wartością jest rozwój – osiągany przez ciężką pracę. Spróbowałyśmy położyć punkt skupienia na rozwoju, a ciężką pracę wziąć w nawias, licząc, że Rodzic Agnieszki będzie w stanie to zaakceptować. Następnie obejrzałyśmy potrzeby stanu Ja Dziecko: chciało, aby nauka języka była ciekawa i angażująca. Te dwie informacje pomogły nam zmodyfikować plan nauki. Okazało się, że oglądanie bajek dla dzieci po grecku było zabawne i pozwala robić postępy w gramatyce i słownictwie. Kolejnym krokiem było dołączenie do grupy osób, które uczyły się greckiego. Organizowali sobie regularne spotkania, podczas których próbowali mówić tylko po grecku, co było świetną zabawą.
We wpisie posługuję się, w dużym uproszczeniu, modelem stanów Ja według Analizy Transakcyjnej (Rodzic, Dorosły, Dziecko). Jeśli interesuje Cię Analiza Transakcyjna, możesz poczytać więcej na stronie www.analiza-transakcyjna.pl, lub śledzić moje profile na Facebooku i Instagramie, gdzie zamieszczam treści na ten temat.
Wpis ilustruje fragment obrazu Marca Chagalla „Hołd dla Apollinairego”, który możesz zobaczyć w Van Abbemuseum w Eindhoven. Obraz przedstawia człowieka jako połączone całości (z widocznym nawiązaniem do historii o stworzeniu człowieka). Według Chagalla, zadaniem człowieka jest godzenie przeciwieństw, aby osiągnąć pełnię. I trochę o tym jest dzisiejszy wpis – naszym zadaniem jest pogodzić wszystkie pragnienia, powinności, wartości i emocje.
